Huu ukurasa ni sehemu ya mfululizo unaochunguza sheria za Mungu ambazo zingeweza kutekelezwa tu wakati Hekalu lilipokuwepo Yerusalemu.
- Kiambatisho 8a: Sheria za Mungu Zinazohitaji Hekalu
- Kiambatisho 8b: Dhabihu — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Leo
- Kiambatisho 8c: Sikukuu za Kibiblia — Kwa Nini Hakuna Hata Moja Inayoweza Kutekelezwa Leo
- Kiambatisho 8d: Sheria za Utakaso — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Bila Hekalu
- Kiambatisho 8e: Zaka na Malimbuko — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Leo
- Kiambatisho 8f: Huduma ya Ushirika — Karamu ya Mwisho ya Yesu Ilikuwa Pasaka
- Kiambatisho 8g: Sheria za Mnadhiri na Nadhiri — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Leo (Ukurasa huu).
- Kiambatisho 8h: Utii wa Sehemu na wa Kielelezo Unaohusiana na Hekalu
- Kiambatisho 8i: Msalaba na Hekalu
Sheria za nadhiri, ikiwemo nadhiri ya Mnadhiri, zinaonyesha kwa uwazi jinsi amri fulani za Torati zinavyotegemea kwa kina mfumo wa Hekalu uliowekwa na Mungu. Kwa kuwa Hekalu, madhabahu, na ukuhani wa Walawi vimeondolewa, nadhiri hizi haziwezi kukamilishwa leo. Majaribio ya kisasa ya kuiga au “kuzifanya za kiroho” nadhiri hizi — hasa nadhiri ya Mnadhiri — si utii bali ni ubunifu wa kibinadamu. Sheria inafafanua nadhiri ni nini, zinaanzaje, zinaishaje, na jinsi zinavyopaswa kukamilishwa mbele za Mungu. Bila Hekalu, hakuna nadhiri yoyote ya Torati inayoweza kutimizwa kama Mungu alivyoamuru.
Kile Sheria Iliamuru Kuhusu Nadhiri
Sheria inachukulia nadhiri kwa uzito kamili. Mtu alipomwekea Mungu nadhiri, nadhiri hiyo ilikuwa wajibu wa lazima uliopaswa kutimizwa kikamilifu kama ilivyoahidiwa (Hesabu 30:1-2; Kumbukumbu la Torati 23:21-23). Mungu alionya kwamba kuchelewesha au kushindwa kutimiza nadhiri ni dhambi. Lakini utimilifu wa nadhiri haukuwa jambo la ndani au la kielelezo tu — ulihitaji vitendo, sadaka, na ushiriki wa patakatifu pa Mungu.
Nadhiri nyingi zilihusisha dhabihu za shukrani au sadaka za hiari, ikimaanisha kwamba nadhiri ilipaswa kukamilishwa katika madhabahu ya Mungu, katika mahali alipochagua Yeye mwenyewe (Kumbukumbu la Torati 12:5-7; 12:11). Bila madhabahu, hakuna nadhiri iliyoweza kuletwa kwenye ukamilifu.
Nadhiri ya Mnadhiri — Sheria Inayotegemea Hekalu
Nadhiri ya Mnadhiri ndiyo mfano wazi zaidi wa amri ambayo haiwezi kutekelezwa leo, ingawa baadhi ya matendo ya nje yanayohusishwa nayo bado yanaweza kuigwa. Hesabu 6 inaeleza nadhiri ya Mnadhiri kwa undani, na sura hiyo inatofautisha wazi kati ya ishara za nje za kutengwa na masharti yanayoifanya nadhiri iwe halali mbele za Mungu.
Ishara za nje zilihusisha:
- Kujitenga na divai na bidhaa zote za zabibu (Hesabu 6:3-4)
- Kuacha nywele zikue bila kunyoa kichwa (Hesabu 6:5)
- Kuepuka unajisi wa maiti (Hesabu 6:6-7)
Lakini hakuna hata mojawapo ya matendo haya linalounda au kukamilisha nadhiri ya Mnadhiri. Kulingana na Sheria, nadhiri inakuwa kamili — na inakubalika mbele za Mungu — pale tu mtu anapoenda patakatifuni na kuwasilisha sadaka zilizoamriwa:
- Sadaka ya kuteketezwa
- Sadaka ya dhambi
- Sadaka ya amani
- Sadaka ya unga na sadaka ya kinywaji
Dhabihu hizi ziliamriwa kama hitimisho la lazima la nadhiri (Hesabu 6:13-20). Mungu pia alihitaji sadaka za ziada endapo unajisi wa bahati mbaya ungejitokeza, jambo linaloonyesha kwamba nadhiri haiwezi kuendelea au kuanza upya bila mfumo wa Hekalu (Hesabu 6:9-12).
Hii ndiyo sababu nadhiri ya Mnadhiri haiwezi kuwepo leo. Mtu anaweza kuiga baadhi ya matendo ya nje, lakini hawezi kuingia, kuendelea, wala kukamilisha nadhiri kama Mungu alivyoifafanua. Bila madhabahu, ukuhani, na patakatifu, hakuna nadhiri ya Mnadhiri — bali kuna kuiga kwa kibinadamu tu.
Jinsi Israeli Walivyotii
Waisraeli waaminifu waliotoa nadhiri ya Mnadhiri waliitii Sheria tangu mwanzo hadi mwisho. Walijitenga katika siku za nadhiri, waliepuka unajisi, kisha waliinuka kwenda patakatifuni ili kukamilisha nadhiri kwa sadaka alizoamuru Mungu. Hata unajisi wa bahati mbaya ulihitaji sadaka maalumu ili “kuanza upya” nadhiri (Hesabu 6:9-12).
Hakuna Mwisraeli aliyewahi kukamilisha nadhiri ya Mnadhiri katika sinagogi ya kijiji, nyumba binafsi, au sherehe ya kielelezo. Ilipaswa kufanywa katika patakatifu alipochagua Mungu.
Hali hiyo hiyo ilitumika kwa nadhiri nyingine. Utimilifu ulihitaji dhabihu, na dhabihu zilihitaji Hekalu.
Kwa Nini Nadhiri Hizi Haziwezi Kutekelezwa Leo
Nadhiri ya Mnadhiri — na kila nadhiri ya Torati inayohitaji sadaka — haiwezi kukamilishwa leo kwa sababu madhabahu ya Mungu hayapo tena. Hekalu limeondolewa. Ukuhani hauhudumii. Patakatifu halipo. Na bila vitu hivi, tendo la mwisho na la lazima la nadhiri haliwezi kutokea.
Torati hairuhusu nadhiri ya Mnadhiri “imalizwe kiroho” bila sadaka. Hairuhusu walimu wa kisasa kuunda hitimisho za kielelezo, sherehe mbadala, au tafsiri binafsi. Mungu alifafanua jinsi nadhiri inavyopaswa kuisha, na Yeye ndiye aliyeondoa njia ya utii.
Kwa sababu hii:
- Hakuna mtu leo anayeweza kutoa nadhiri ya Mnadhiri kulingana na Torati.
- Hakuna nadhiri inayohusisha sadaka inayoweza kutimizwa leo.
- Kujaribu kuiga nadhiri hizi kwa njia ya kielelezo si utii.
Sheria hizi ni za milele, lakini utii hauwezekani mpaka Mungu arejeshe Hekalu.
Yesu Hakuzifuta Sheria Hizi
Yesu hakuwahi kufuta sheria za nadhiri. Aliwaonya watu waepuke nadhiri za hovyo kwa sababu ya uzito wake (Mathayo 5:33-37), lakini hakuwahi kuondoa hata sharti moja lililoandikwa katika Hesabu au Kumbukumbu la Torati. Hakuwahi kuwaambia wanafunzi Wake kwamba nadhiri ya Mnadhiri imepitwa na wakati au kwamba nadhiri hazihitaji tena patakatifu.
Paulo kunyoa kichwa chake (Matendo 18:18) na kushiriki gharama za utakaso Yerusalemu (Matendo 21:23-24) kunathibitisha kwamba Yesu hakuzifuta sheria za nadhiri, na kwamba kabla ya uharibifu wa Hekalu, Waisraeli waliendelea kutimiza nadhiri zao kikamilifu kama Torati ilivyoamuru. Paulo hakukamilisha chochote kwa siri au katika sinagogi; alienda Yerusalemu, Hekaluni, na kwenye madhabahu, kwa sababu Sheria ilifafanua mahali nadhiri inapaswa kukamilishwa. Torati ndiyo inayofafanua nadhiri ya Mnadhiri ni nini, na kulingana na Torati, hakuna nadhiri inayoweza kutimizwa bila sadaka katika patakatifu pa Mungu.
Utii wa Kielelezo ni Uasi
Kama ilivyo kwa dhabihu, sikukuu, zaka, na sheria za utakaso, kuondolewa kwa Hekalu kunatulazimisha kuziheshimu sheria hizi — si kwa kubuni mbadala, bali kwa kukataa kudai utii pale ambapo utii hauwezekani.
Kuiga nadhiri ya Mnadhiri leo kwa kukuza nywele, kujiepusha na divai, au kuepuka mazishi si utii. Ni tendo la kielelezo lililokatika na amri halisi alizotoa Mungu. Bila sadaka katika patakatifu, nadhiri hiyo ni batili tangu mwanzo.
Mungu hakubali utii wa kielelezo. Mwabudu anayemcha Mungu habuni mbadala za Hekalu au madhabahu. Anaiheshimu Sheria kwa kutambua mipaka aliyoweka Mungu Mwenyewe.
Tunatii Kinachoweza Kutiiwa, na Tunaheshimu Kisichoweza
Nadhiri ya Mnadhiri ni takatifu. Nadhiri kwa ujumla ni takatifu. Hakuna mojawapo ya sheria hizi iliyofutwa, na hakuna chochote katika Torati kinachodokeza kwamba zingebadilishwa siku moja na desturi za kielelezo au nia za ndani.
Lakini Mungu aliondoa Hekalu. Kwa hiyo:
- Hatuwezi kukamilisha nadhiri ya Mnadhiri.
- Hatuwezi kukamilisha nadhiri zinazohitaji sadaka.
- Tunaziheshimu sheria hizi kwa kutodai kuzitimiza kwa njia ya kielelezo.
Utii leo unamaanisha kushika amri zinazoweza bado kutekelezwa na kuziheshimu zingine mpaka Mungu arejeshe patakatifu. Nadhiri ya Mnadhiri bado imeandikwa katika Sheria, lakini haiwezi kutekelezwa mpaka madhabahu isimame tena.
