Huu ukurasa ni sehemu ya mfululizo unaochunguza sheria za Mungu ambazo zingeweza kutekelezwa tu wakati Hekalu lilipokuwepo Yerusalemu.
- Kiambatisho 8a: Sheria za Mungu Zinazohitaji Hekalu
- Kiambatisho 8b: Dhabihu — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Leo (Ukurasa huu).
- Kiambatisho 8c: Sikukuu za Kibiblia — Kwa Nini Hakuna Hata Moja Inayoweza Kutekelezwa Leo
- Kiambatisho 8d: Sheria za Utakaso — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Bila Hekalu
- Kiambatisho 8e: Zaka na Malimbuko — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Leo
- Kiambatisho 8f: Huduma ya Ushirika — Karamu ya Mwisho ya Yesu Ilikuwa Pasaka
- Kiambatisho 8g: Sheria za Mnadhiri na Nadhiri — Kwa Nini Haziwezi Kutekelezwa Leo
- Kiambatisho 8h: Utii wa Sehemu na wa Kielelezo Unaohusiana na Hekalu
- Kiambatisho 8i: Msalaba na Hekalu
Kile Sheria Ilihitaji Kwa Hakika
Kati ya amri zote alizopewa Israeli, hakuna zilizofafanuliwa kwa undani kama dhabihu. Mungu alieleza kila kitu: aina ya mnyama, umri wake, hali yake, jinsi damu ilivyoshughulikiwa, mahali pa madhabahu, jukumu la makuhani, na hata mavazi waliyovaa wakati wa huduma. Kila dhabihu — sadaka za kuteketezwa, sadaka za dhambi, sadaka za hatia, sadaka za amani, na sadaka za kila siku — zilifuata mpangilio wa kimungu usioacha nafasi kwa ubunifu wa kibinafsi au tafsiri mbadala. “Kuhani atafanya hivi… madhabahu yatakuwa hapa… damu itawekwa pale…” Sheria ya Mungu ni mfumo wa utii sahihi, si mapendekezo yanayoweza kurekebishwa.
Dhabihu haikuwa tu “kumuua mnyama kwa ajili ya Mungu.” Ilikuwa tendo takatifu lililofanywa tu katika ua wa Hekalu (Mambo ya Walawi 17:3-5; Kumbukumbu la Torati 12:5-6; 12:11-14), na makuhani waliotakaswa tu kutoka katika ukoo wa Haruni (Kutoka 28:1; 29:9; Mambo ya Walawi 1:5; Hesabu 18:7), na chini ya masharti ya usafi wa ibada (Mambo ya Walawi 7:19-21; 22:2-6). Mwabudu hakuchagua mahali. Mwabudu hakuchagua nani ataongoza ibada. Mwabudu hakupanga jinsi damu ingeshughulikiwa au mahali ambapo ingetumiwa. Mfumo mzima ulikuwa mpango wa Mungu, na utii ulidai kuheshimu kila undani wa mpango huo (Kutoka 25:40; 26:30; Mambo ya Walawi 10:1-3; Kumbukumbu la Torati 12:32).
Jinsi Israeli Walivyotii Amri Hizi Zamani
Wakati Hekalu liliposimama, Israeli walitii sheria hizi kama zilivyoamriwa. Vizazi vya Musa, Yoshua, Samweli, Sulemani, Hezekia, Yosia, Ezra, na Nehemia wote walimkaribia Mungu kupitia dhabihu alizozisimamisha Yeye Mwenyewe. Hakuna aliyebadilisha madhabahu. Hakuna aliyebuni ibada mpya. Hakuna aliyetoa dhabihu nyumbani kwake au katika mikutano ya mahali. Hata wafalme — pamoja na mamlaka yao yote — walikatazwa kufanya kazi zilizohifadhiwa kwa ajili ya makuhani.
Maandiko yanaonyesha mara kwa mara kwamba kila wakati Israeli walipojaribu kubadilisha mfumo huu — kwa kutoa dhabihu katika mahali pasipoidhinishwa au kwa kuruhusu wasio makuhani kushughulikia majukumu matakatifu — Mungu alikataa ibada yao na mara nyingi alileta hukumu (1 Samweli 13:8-14; 2 Mambo ya Nyakati 26:16-21). Uaminifu ulimaanisha kufanya hasa kile Mungu alisema, mahali alipochagua, kupitia watumishi aliowateua.
Kwa Nini Amri Hizi Haziwezi Kutekelezwa Leo
Baada ya uharibifu wa Hekalu katika mwaka wa 70 B.K. na Warumi, mfumo mzima wa dhabihu ukawa hauwezekani kutekelezwa. Sio kwa sababu Mungu aliubatilisha, bali kwa sababu muundo alioutoa Mungu ili amri hizi zitimizwe haupo tena. Hakuna Hekalu, hakuna madhabahu, hakuna Patakatifu pa Patakatifu, hakuna ukuhani uliotakaswa, hakuna mfumo uliowekwa wa usafi, na hakuna mahali palipoidhinishwa duniani ambapo damu ya dhabihu inaweza kuletwa mbele za Mungu.
Bila vipengele hivi, hakuna kitu kama “kufanya kadiri ya uwezo wetu” au “kushika roho ya sheria.” Utii unadai masharti ambayo Mungu aliyasimamisha. Masharti hayo yanapokosekana, utii unakuwa hauwezekani — si kwa sababu tunakataa kutii, bali kwa sababu Mungu Mwenyewe ameondoa zana zilizohitajika ili kutimiza amri hizi maalumu.
Kile Danieli Alivyotabiri Kuhusu Kukoma kwa Dhabihu
Maandiko yenyewe yalitabiri kwamba dhabihu zingekoma — si kwa sababu Mungu alizibatilisha, bali kwa sababu Hekalu lingeangamizwa. Danieli aliandika kwamba “dhabihu na sadaka zitakomeshwa” (Danieli 9:27), lakini akaeleza sababu: mji na patakatifu vingeangamizwa na majeshi ya uadui (Danieli 9:26). Katika Danieli 12:11, nabii anasema tena kwamba dhabihu ya kila siku “itaondolewa,” kauli inayoelezea kuondolewa kwa nguvu na ukiwa, si kufutwa kwa sheria. Hakuna chochote katika Danieli kinachoonyesha kwamba Mungu alibadilisha amri Zake. Dhabihu zilikoma kwa sababu Hekalu lilifanywa ukiwa, kama nabii alivyosema. Hili linathibitisha kwamba Sheria yenyewe haikuguswa; kilichoondolewa ni mahali Mungu alipochagua kwa ajili ya utii.
Kosa la Dhabihu za Kielelezo au Zilizobuniwa
Makundi mengi ya Kimasihi hujaribu kuiga sehemu za mfumo wa dhabihu kwa njia ya kielelezo. Huandaa chakula cha Pasaka na kukiita “dhabihu.” Huchoma uvumba katika mikutano. Huigiza ibada, hupeperusha sadaka, na kudai “kuheshimu Torati” kupitia maigizo. Wengine hubuni mafundisho kama “dhabihu za kinabii,” “dhabihu za kiroho,” au “mazoezi ya Hekalu la baadaye.” Mambo haya huonekana ya kidini, lakini si utii — ni ubunifu wa kibinadamu.
Mungu hakuwahi kuomba dhabihu za kielelezo. Mungu hakuwahi kukubali mbadala zilizobuniwa na mawazo ya mwanadamu. Na Mungu haheshimiwi watu wanapojaribu kufanya nje ya Hekalu kile alichoamuru kifanywe ndani yake pekee. Kuiga amri hizi bila Hekalu si uaminifu; ni kupuuza usahihi ambao Mungu aliutumia alipoyasimamisha.
Dhabihu Zinasubiri Hekalu Ambalo Ni Mungu Pekee Anaweza Kurejesha
Mfumo wa dhabihu haujatoweka, haukubatilishwa, wala haukubadilishwa kwa vitendo vya kielelezo au mafumbo ya kiroho yaliyobuniwa na wanadamu. Hakuna chochote katika Sheria, Manabii, au maneno ya Yesu kinachotangaza mwisho wa amri zinazohusu dhabihu. Yesu alithibitisha uhalali wa milele wa kila sehemu ya Sheria, akisema kwamba hata herufi ndogo zaidi haitatoweka mpaka mbingu na dunia zipite (Mathayo 5:17-18). Mbingu na dunia bado zipo. Kwa hiyo, amri bado zipo.
Katika Agano la Kale, Mungu aliahidi mara kwa mara kwamba agano Lake na ukuhani wa Haruni ni “la milele” (Kutoka 29:9; Hesabu 25:13). Sheria inaziita taratibu za dhabihu “amri ya milele katika vizazi vyenu” (kwa mfano, Mambo ya Walawi 16:34; 23:14; 23:21; 23:31; 23:41). Hakuna nabii hata mmoja aliyewahi kutangaza mwisho wa amri hizi. Badala yake, manabii wanazungumza kuhusu wakati ujao ambapo mataifa yataimheshimu Mungu wa Israeli na nyumba Yake itakuwa “nyumba ya sala kwa mataifa yote” (Isaya 56:7), aya ileile ambayo Yesu alinukuu kutetea utakatifu wa Hekalu (Marko 11:17). Yesu hakunukuu aya hii kuashiria mwisho wa Hekalu, bali kulaani wale waliokuwa wakilihusuru.
Kwa kuwa Sheria haikubatilisha dhabihu hizi, na kwa kuwa Yesu hakuzibatilisha, na kwa kuwa Manabii hawakufundisha kufutwa kwake, tunahitimisha tu kile Maandiko yanaruhusu: amri hizi bado ni sehemu ya Sheria ya Mungu ya milele, na haziwezi kutekelezwa leo kwa sababu tu vipengele ambavyo Mungu Mwenyewe alivihitaji — Hekalu, ukuhani, madhabahu, na mfumo wa usafi — havipatikani.
Mpaka Mungu arejeshe kile Yeye Mwenyewe alichoondoa, msimamo sahihi ni unyenyekevu — si kuiga. Hatuthubutu kuunda upya kile Mungu alichosimamisha. Hatusogezi madhabahu, hatubadilishi mahali, hatugeuzi ibada, wala hatubuni matoleo ya kielelezo. Tunaitambua Sheria, tunaheshimu ukamilifu wake, na tunakataa kuongeza au kupunguza kile Mungu alichoamuru (Kumbukumbu la Torati 4:2). Chochote chini ya hapo ni utii wa sehemu, na utii wa sehemu ni uasi.
